Większość badań sugeruje, że czosnek pomaga zmniejszyć cholesterol – obniża poziom całkowitego cholesterolu i trójglicerydów nawet o 20 mg/dL, przy czym poziom złego cholesterolu jest nieznacznie niższy, a poziom dobrego cholesterolu pozostaje bez zmian. Działanie czosnku na cholesterol wydaje się jednak zależeć od jego dawki. No dobra, ale zapewne zastanawiasz się, co jeść na wysoki cholesterol? Oto tłuszcze nienasycone, które powinny królować w Twojej diecie. Wysoki cholesterol – co jeść, aby go obniżyć? Tabela. tłuste ryby – łosoś, śledź, makrela, halibut, sardynki, oleje roślinne – głównie oliwa z oliwek, olej rzepakowy oraz olej lniany Badania pokazują, że zwalczają zespół metaboliczny, regulują poziom cukru, mogą również przyczynić się do uregulowania poziomu cholesterolu. Dzienny rozkład poszczególnych składników odżywczych w diecie ketogenicznej powinien wynosić 55-60 procent tłuszczu, 30-35 procent białka i 5-10 procent węglowodanów.. . Cholesterol to substancja lipidowa, która jest niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Aktywnie uczestniczy w przemianach w nim zachodzących, a powstaje głównie w wątrobie (cholesterol endogenny), ale ok. 30% pochodzi z zewnątrz (cholesterol egzogenny). Hipercholesterolemia to zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego we krwi. Występuje wtedy gdy cholesterol całkowity wynosi >190 mg/dl, a stężenie cholesterolu LDL >115 mg/dl. Cholesterol możemy podzielić na: HDL- lipoproteiny o dużej gęstości LDL- lipoproteiny o małej gęstości. Powszechnie znane HDL to ten dobry, LDL to ten niedobry. Ważna jest ich wzajemna pula i odpowiedni stosunek. Lipoproteiny powstają głównie w wątrobie; zwrotnie transportują cholesterol z tkanek obwodowych do wątroby, która eliminuje nadmiar cholesterolu) oraz „zły LDL (lipoproteiny, które transportują fosfolipidy i cholesterol do tkanek obwodowych) Jaki mamy na wynikach ? Głównie na liście wyników widnieją trójglicerydy, Cholesterol całkowity HDL LDL Stosunek HDL do LDL Gdy te mierniki są zachwiane możemy mówić o dyslipidemii. Jakie ma funkcje cholesterol? Cholesterol bierze udział w wielu procesach metabolicznych: Stanowi składnik błon komórkowych, jest prekursorem do syntezy hormonów kory nadnerczy, płciowych, witaminy D, kwasów żółciowych, które biorą udział w procesach trawienia tłuszczy. Wchodzi w skład otoczki mielinowej w tkance nerwowej i jest składnikiem lipoprotein osocza. Jest prekursorem kwasów żółciowych i wielu innych biologicznie aktywnych składników. Może być wytwarzany w organizmie i dostarczany z dietą, przy czym znajduje się jedynie w pokarmach pochodzenia zwierzęcego. Produkty roślinne za to zawierają sterole roślinne, które zmniejszają absorpcje cholesterolu z krwi. Jak powstaje ? Cholesterol występuje w organizmie jako cholesterol wolny oraz w postaci estrów z kwasami tłuszczowymi. Blisko 80% cholesterolu powstaje w wątrobie. Całkowita ilość cholesterolu w komórce zależy od jego syntezy i czynników wpływających na jego nagromadzenie oraz usuwanie. Z czego powstaje cholesterol? Źródło w 50% stanowią węglowodany, 30% tłuszcze, pozostała część to tłuszcze. Dieta bogata w węglowodany proste może nasilać syntezę cholesterolu. W wyniku przemian węglowodanów i tłuszczy powstaje Acetylo- CoA (acetylokoenzym A), z którego w dalszych przemianach powstaje cholesterol. Na jego szybkość powstawania wpływa glukagon, statyny oraz cholesterol endogenny (stanowi 80% ogółu cholesterolu) i egzogenny. Insulina Może za to wpływać na tempo wytwarzania cholesterolu- przyspieszać je. Cholesterol nie rozpuszcza się w wodzie- tak jak inne tłuszcze, tylko krąży we krwi w połączeniu z produkowanymi przez wątrobę białkami, tworząc złożone związki – lipoproteiny. Dobry cholesterol, (HDL) przenika do ścian tętnic, ale nie odkłada się w nich, lecz zbiera część zalęgającego w nich cholesterolu i transportuje z powrotem do wątroby. Czy dieta wpływa na obniżenie cholesterolu ? TAK ! Co powinno być w codziennej diecie osoby z podwyższonym cholesterolem? Zboża pełnoziarniste Stanowią bogactwo błonnika, witamin z grupy B i składników mineralnych. Chude mięso (głównie drób) Chudy nabiał Eliminujemy całkowicie: tłuste mięso (wieprzowina), cukier, słodycze, gotowe posiłki w słoikach czy puszkach, konserwy, mielonki, żółte i pleśniowe sery, pasztety, parówki, kiełbasy, dania w panierce, żywność przetworzoną. Ryby i kwasy omega-3 Ryby głównie morskie. Ryby są bogatym źródłem kwasów omega 3. U osób z podwyższonym cholesterolem powinny być w diecie minimum 2 razy. Orzechy Są bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, co wspomaga redukcję cholesterolu we krwi. Jajka To mit, że jajka podnoszą poziom cholesterolu. Jajka są super zdrowe, ponieważ zawierają wszystkie niezbędne aminokwasy. Zawierają również lizynę – aminokwas pomocny w obniżeniu poziomu złego cholesterolu. Można je jeść do woli 🙂 Awokado To małe zielone warzywo zawiera aż 15 g tłuszczów nienasyconych, które wpływają na poprawę gospodarki lipidowej organizmu i chronią przed chorobami serca. Zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe – kwas oleinowy, które obniżają LDL, a jednocześnie podwyższają HDL. Ponadto, zawiera kwas pantotenowy, który usprawnia metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów oraz poprawia pracę układu krążenia. Oliwa z oliwek – dodawana do sałatek i dan na zimno. Obniża ciśnienie krwi i zły cholesterol (LDL), nie powodując obniżenia dobrego (HDL). Warzywa i owoce Stanowią źródła błonnika, który wiążą cholesterol oraz kwasy żółciowe, prowadząc do ich wydalenia z organizmu. Norma na spożycie błonnika wynosi 27-40 mg. Warzywa i owoce to także cenne źródło przeciwutleniaczy w diecie. Źródła błonnika: surowe warzywa, szczególnie strączkowe i korzeniowe; owoce bogate w pektynę (jabłka, owoce jagodowe), płatki owsiane, otręby, gruboziarniste kasze (gryczana, jęczmienna), pieczywo pełnoziarniste, nasiona (dynia, słonecznik), orzechy. Cynamon By wspomóc obniżenie cholesterolu oraz cukru we krwi można dodawać je codziennie do deserów i koktajli, omletów, owsianek. Ciecierzyca, soczewica Źródła białka roślinnego w diecie. Nie podnoszą poziomu cholesterolu LDL, jednak zawierają spore ilości lecytyny co może wpłynąć na wyrównanie poziomu. Siemię lniane To prawdziwa bomba w walce z podwyższonym cholesterolem. Zawierają fitoestrogeny, które regulują poziom cholesterolu. Regularne przyjmowanie siemienia lnianego może pomóc w obniżeniu frakcji LDL i jednocześnie w podwyższeniu HDL. – ponieważ zawierają spore ilości omega- 3 i omega- 6. Błonnik w nim zawarty również wiąże kwasy tłuszczowe ułatwiając ich wydalenie z organizmu. Także: Jeśli wiec naszym problemem jest podwyższony cholesterol- to nie pomoże nam przerzucenie się całkowicie na sałatę na jakiś czas. Ważne jest, by zamienić niektóre produkty spożywcze i spożywać większą ilość warzyw niż dotychczas. Postawmy na dobre tłuszcze- oleje roślinne, awokado, a jednocześnie ograniczmy tłuszcze zwierzęce. Skoro cholesterol w organizmie powstaje głównie w przemianach prostych węglowodanów warto również ograniczyć ich spożycie. Tutaj możemy zamienić produkty z białej maki na produkty nisko przetworzone – ciemne maki, gruboziarniste kasze, makarony pełnoziarniste. Dorzucajmy do każdego posiłku przynajmniej garść warzyw. W ten sposób możemy zwiększyć ilość witamin i składników mineralnych w diecie i błonnika. Warto również ograniczyć białka zwierzęce na rzecz białek roślinnych. Siemię lniane może stanowić ciekawy dodatek do owsianek, koktajli, a także w formie ziarenek jako dodatek do sałatek i potraw. Na pewno warto ograniczyć produkty wysoko przetworzone – które zawierają izomery tłuszczy trans. Obecne są głównie w produktach wysoko przetworzonych jak zupki w proszku, gotowe sosy, gotowe ciasta, margaryny twarde. Jesteś na diecie ? Dowiedz się jakich błędów nie popełniać, by dieta była bardziej skuteczna Zapraszam Cię do obserwowania na moim facebooku fot. Fotolia O czym mowa? O błonniku - w tym szczególnie aktywnej jego wersji zawierającej beta-glukany. Gdzie szukać tego składnika i jak stosować? Według ekspertów ze światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nasz codzienny jadłospis powinien dostarczać 20–40 g włókna pokarmowego. Tymczasem większość z nas zjada go najwyżej 15 g. Jak to zmienić? Na początek sięgnij po otręby! 3 sposoby na poprawienie jadłospisu Jeśli planujesz posiłek, który nie zawiera błonnika (np. bazuje na mięsie lub rybach) – pół godziny wcześniej zjedz 3 łyżki otrąb (to dawka dzienna), np. wymieszanych z jogurtem. Możesz ewentualnie wsypać 3 łyżki otrąb do zupy czy sosu (to je zagęści). Otręby to także doskonała propozycja na drugie śniadanie czy podwieczorek – warto je dodawać do muesli, przygotować tak, jak owsiankę, czy zmieszać z sokiem lub musem owocowym. Zrób sobie w dużym słoiku mieszankę otrąb – w równych proporcjach pszennych, żytnich i owsianych (potem będziesz po prostu odmierzać po 3 łyżki dziennie). Masz delikatny żołądek, albo chodzi ci głównie o zbicie nadwyżki cholesterolu? W takim razie postaw na same otręby owsiane (także 3 łyżki dziennie). Używaj ich również wtedy, gdy chodzi ci o zagęszczenie potrawy. Pamiętaj jednak, by każdy otrębowy posiłek popić szklanką wody. Dlaczego to działa? Gdy błonnik trafia do żołądka, wchłania wodę (dlatego właśnie trzeba go popijać!) i wielokrotnie zwiększa swoją objętość. Czujesz się wtedy najedzona i nie sięgasz już po dokładkę. Sytość utrzymuje się nawet przez parę godzin, a to dlatego, że włókno roślinne nie jest trawione. Po prostu razem z pozostałą treścią pokarmową przesuwa się do jelit. W efekcie błonnik usprawnia przemianę materii, a także ogranicza przyswajanie pochodzących z jedzenia tłuszczów - stąd jego antycholesterolowe działanie. Na tym nie koniec, bowiem zawarty w produktach pełnoziarnistych beta-glukan dodatkowo obniża cholesterol. Beta-glukan to rodzaj rozpuszczalnego błonnika, w który szczególnie obfituje owies. Badania potwierdziły, że wprowadzenie go do diety (np. pod postacią otrąb) już w ciągu 40 dni może obniżyć cholesterol całkowity o ok. 15 procent! Oczywiście nie samymi otrębami człowiek żyje. Jeśli więc chcesz zredukować lub utrzymać wagę oraz poprawić poziom cholesterolu: tak komponuj posiłki, by połowę niemal każdego z nich stanowiły warzywa (i nie chodzi tu o ziemniaki!) codziennie jadaj po 2–3 kromki razowca lub grahama i szklankę (ilość po po ugotowaniu) razowego makaronu, brązowego ryżu lub kaszy (np. gryczanej); na deser wybieraj jeden spory świeży owoc, miseczkę drobnych lub garstkę suszonych (większa ilość jest zbyt kaloryczna). 20 produktów obfitujących w błonnik Wszystkie wymienione niżej składniki zawierają sporo włókna pokarmowego (podajemy jego ilość w 100 g danego artykułu). W czołówce rankingu są oczywiście otręby, jednak chcąc sobie zapewnić odpowiednią ilość błonnika a także jego różnorodność, warto sięgać także po inne składniki. otręby pszenne 42,4 g otręby żytnie 39 g otręby owsiane 17,5 g fasola czerwona 25 g fasola biała 15,7 g suszone morele 10,3 g muesli z rodzynek i orzechów 9,7 g płatki jęczmienne 9,6 g ryż brązowy 8,7 g suszone daktyle 8,7 g porzeczki czarne 7,9 g porzeczki czerwone 7,7 g płatki owsiane 6,9 g maliny 6,7 g kasza jęczmienna perłowa 6,2 g chleb żytni pełnoziarnisty 6,1 g kasza gryczana 5,9 g bób 5,8 g grahamka 5,4 g brukselka 5,4 g Te produkty także obniżają poziom cholesterolu! Najzdrowsza na świecie – regulująca ciśnienie krwi i poziom cholesterolu dieta DASH Jaki poziom cholesterolu jest bezpieczny? Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem! Wyniki najnowszego badanie opublikowanego w czasopiśmie „The Lancet” jednoznacznie wskazują, że spożycie ok. 25 gramów błonnika ma wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu. Jest to niezwykle ważne, bo wyskoki poziom cholesterolu może prowadzić do chorób sercowo-naczyniowych, a nawet udaru. Sprawdź zalecenia dietetyków dotyczące diety. Chociaż istnieje wiele przyczyn podwyższonego poziomu cholesterolu, jedną z najczęstszych jest nieprawidłowa dieta bogata w tłuszcze nasycone. Znajdziemy je w maśle, ciastach, herbatnikach, tłustym mięsie, kiełbasie, wędlinach i serze. Żeby więc obniżyć poziom cholesterolu, konieczny jest dobór odpowiednich produktów, które znajdą się w codziennym jadłospisie – wskazują dietetycy. Pierwszy krok Jeśli masz wysoki poziom cholesterolu, pierwszym krokiem, który musisz podjąć, jest wyeliminowanie z diety produktów bogatych w tłuszcze nasycone. Czym zastąpić produkty bogate w tłuszcze nasycone? Najnowsze badania potwierdzają, że kluczowym składnikiem mającym wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu jest błonnik pokarmowy. Można go znaleźć we wszystkich owocach i warzywach. Doskonałym źródłem błonnika są słodkie ziemniaki, bakłażan, okra, brokuły, jabłka, truskawki, suszone śliwki, rośliny strączkowe, takie jak: fasola, groch i soczewica, owies. Eksperci przypominają, żeby owoce i warzywa jeść co najmniej pięć razy dziennie. Na co jeszcze wpływa jedzenie błonnika? Spożycie ok. 25 gramów błonnika pokarmowego dziennie ma wpływ nie tylko na obniżenie poziomu cholesterolu, ale również pozwala: zredukować wagę, obniżyć ciśnienie krwi, obniżyć poziom cukru we krwi. Regularne spożywanie błonnika zapobiega więc cukrzycy, chorobom serca, udarom mózgu, a nawet rakowi piersi lub okrężnicy. Konsekwencje wysokiego poziomu cholesterolu Lekarze przypominają, żeby regularnie kontrolować poziom cholesterolu. Organizm człowieka potrzebuje cholesterolu, by mógł prawidłowo funkcjonować. Cholesterol bierze udział w trawieniu pokarmów, wytwarzaniu hormonów i wytwarzanie witaminy D. Jego poziom nie powinien jednak być zbyt wysoki. Przy wysokim poziomie cholesterolu w naczyniach krwionośnych zaczynają pojawiać się złogi tłuszczowe, co utrudnia przepływ wystarczającej ilości krwi przez tętnice. Ma to niekorzystne konsekwencje dla zdrowia, może doprowadzić do choroby wieńcowej, zawału serca i udaru. Czytaj też:Badaj regularnie krew! Dowiedz się, dlaczego to aż tak ważne CholesterolCholesterol – jest to organiczny związek chemiczny, jeden ze składników błon komórkowych w orgniazmie człowieka. Pełni on bardzo ważne funkcje i jest niezbędny do właściwego funkcjonowania organizmu. Bierze udział w procesie produkcji hormonów płciowych i jest niezbędny do produkcji witaminy D3. Cholesterol jest w niewielkich ilościach wytwarzany przez organizm, największa jego ilość jest dostarczana z pożywieniem. Z tego powodu bardzo ważna jest dieta, która utrzyma go na odpowiednim poziomie. Cholesterol sam w sobie nie jest szkodliwy, szkodliwy jest jedynie jego nadmiar. Zbyt wysoki poziom cholesterolu w organizmie odkłada się w ścianach naczyń w postaci blaszek miażdżycowych, czego skutkiem jest utrudniony przepływ krwi i niedotlenienie narządów. Obecność tych złogów w naczyniach zwiększa ryzyko wystąpienia np. choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu lub zawału przypadku cholesterolu ważna jest nie tylko jego ilość, ale też jakość. Cholesterol całkowity dzielimy na frakcje:Cholesterol LDL – czyli tzw. “zły cholesterol”. Ma on za zadanie transportować cholesterol z wątroby do innych tkanek organizmu. Nadmiar cholesterolu LDL przyczynia się do powstawania blaszek HDL – czyli tzw. “dobry cholesterol”. Ma on za zadanie transportować cholesterol z tkanek organizmu do wątroby, gdzie będzie ponownie metabolizowany. Im wyższy poziom cholesterolu HDL we krwi, tym niższe ryzyko wystąpienia chorób cholesteroluCholesterol pełni w naszym organizmie szereg funkcji:Bierze udział w budowie błon komórkowychBierze udział w syntezie witaminy D3Jest głównym składnikiem żółciJest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania komórek nerwowychJest prekursorem hormonów steroidowychŹródła cholesteroluCzyli skąd bierze się cholesterol w organizmie człowieka. Istnieją dwa rodzaje cholesterolu: egzogenny i endogenny. Cholesterol egzogenny to ten dostarczany z pożywieniem. Głównym źródłem tego cholesterolu są tłuszcze zwierzęce i produkty pochodzenia zwierzęcego czyli mięso i jego przetwory, jaja, nabiał. Produkty obfitujące w cholesterol to np. wątróbka, salami, pasztet, śmietana 30%. Drugim typem cholesterolu jest cholesterol endogenny. Ten z kolei jest produkowany w organizmie człowieka i może być syntezowany przez wszystkie komórki organizmu, jednak jego główne miejsca syntezy to skóra, wątroba i podwyższonego poziomu cholesteroluNajczęściej przyczyną podwyższonego poziomu cholesterolu w diecie jest całokształt naszego stylu życia. Nadmierna masa ciała, dieta obfitująca w produkty wysokoprzetworzone, bardzo niska aktywność fizyczna, kanapowy tryb życia, nadmiar tytoniu i alkoholu – to podstawowe czynniki wpływające na rozwój hipercholesterolemii. Mimo, że brzmi to strasznie, to sytuacja wcale nie jest taka zła. Jeśli w porę poprawimy swój styl życia, zbudujemy nowe, zdrowsze nawyki to jesteśmy w stanie naprawić całą sytuacje i zapobiec ryzyku rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Zmniejsz ilość przyjmowanego alkoholu i tytoniu, zwiększ swoją aktywność fizyczną oraz dietę, a poziom cholesterolu zacznie się obniżająca cholesterolDieta stanowi podstawę całego procesu, jeśli zależy nam na obniżeniu poziomu cholesterolu. Głównym i zarazem najważniejszym czynnikiem jest nasza masa ciała. W przypadku nadwagi lub otyłości pierwszym zadaniem, z jakim musimy się zmierzyć jest utrata zbędnych kilogramów. Pamiętajmy, by do wszystkiego podejść z głową – nie zależy nam przecież na szybkim efekcie jojo, tylko na długotrwałych tłuszczu w diecie nie powinien być ani zbyt niski ani zbyt wysoki. Rekomenduje się, by tłuszcze stanowiły ok. 25-30% całkowitego zapotrzebowania kalorycznego. Ważna jest nie tylko ilość tłuszczu, ale także jego jakość. Tłuszcze nasycone powinniśmy ograniczyć do maksymalnie 7% zapotrzebowania, pozostałą ilośc powinny stanowić kwasy tłuszczowe jedno- i wielonienasycone. Powinniśmy wykluczyć z diety wszelką żywność wysokoprzetworzona taką jak fast foody, chipsy, ciasta, zupy instant, przetwory mięsne. W zamian powinniśmy zwiększyć ilość produktów będących źródłem kwasów omegą-3, które mają pozytywny wpływ na cholesterol. Regularne spożycie kwasów omega-3 sprzyja poprawie profilu lipidowego. Znajdziesz je w produktach takich jak oliwa z oliwek, orzechy, pestki, nasiona, awokado, tłuste ryby powinny stanowić od 50 do 60% energii w naszej diecie. Wybieraj produkty węglowodanowe bogate w błonnik pokarmowy tj. płatki owsiane, brązowy ryż, pełnoziarnisty makaron, grube kasze. Rozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego obniża stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji “złego cholesterolu” LDL. Staraj się, by dzienna podaż błonnika pokarmowego była powyżej diety dodaj też warzywa i owoce, są one źródłem witamin A, E i C o działaniu antyoksydacyjnym. Zapobiegają one powstawaniu wolnych rodników, które odgrywają istotną rolę w zapoczątkowaniu procesu miażdżycowego. Przyczyniają się także do zmniejszenia stanu spożycie cukrów prostych pochodzących z soków owocowych, dżemów, ciast, ciastek, owoców w syropie czy owoców powinno stanowić ok. 15-20% dziennego zapotrzebowania na energię. W skład produktów dostarczających nam białko wchodzą: mięso, ryby, nabiał, nasiona roślin strączkowych. Z mięs wybieraj chude gatunki: drób, chudą wołowinę i cielęcinę. Staraj się ograniczyć lub całkowicie wyeliminować czerwone mięso. Dwa razy w tygodniu wybieraj tłuste ryby morskie takie jak łosoś czy makrela. Jeśli chodzi o nabiał to wybieraj produkty o obniżonej zawartości tłuszczu. Jogurt, kefir czy maślanka powinny mieć <2% zalecaneNasiona rośliny strączkowych – czyli ciecierzyca, soczewica, soja, groch i fasola – są źródłem białka roślinnego i błonnika i owies – np. kasza jęczmienna, płatki owsiane, są źródłem beta-glukanu, czyli błonnika kwasy tłuszczowe – olej rzepakowy, oliwa z oliwek, awokado, orzechy laskowe, omegą-3 – tłuste ryby morskie, olej lniany, siemię lniane, orzechy niskotłuszczowe produkty mleczne – kefir, owoce i przeciwskazaneOleje tropikalne – palmowy i kokosowy – są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowychTłuste mięsa i podroby, masło, smalec, słonina – produkty bogate w cholesterol pokarmowy i nasycone kwasy produkty mleczne – głównie śmietana, sery żółte i sery foody, chipsy, słone ciastka, słodycze i słodkie nadmierne spożycie jaj (brak konkretnych badań na ten temat).Podsumowanie – najważniejsze zaleceniaW przypadku nadwagi i otyłości wprowadź dietę lub najlepiej całkowicie wyeliminuj palenie tytoniu i spożywanie dziennie min. 2l codziennie min. 400g warzyw i owoców, z przewagą warzyw. Wybieraj różnokolorowe warzywa i o regularną aktywność fizyczną – min. 30 minut dziennie. Mogą to być spacery lub inna, ulubiona forma tłuste gatunki mięs na ich chude odpowiedniki – np. wieprzowinę na razy w tygodniu jedz tłuste ryby morskie np. łososia, główne źródło tłuszczu w diecie wybierz oliwę z topione, sery żółty i serki kanapkowe wymień na chudą wędlinę, chudy twaróg lub na pastę z do swojej diety posiłki na bazie nasion roślin smażenia (zwłaszcza na głębokim tłuszczu) na rzecz pieczenia, duszenia i z żywności wysoko przetworzonej tj. fast foody, chipsy, słone przekąski, zupy instant, ciasta, ciastka.

dieta na wysoki cholesterol przepisy